دتکتور بیم دودی چیست؟
در محیط‌های بزرگ و با سقف‌های بلند، تشخیص سریع دود و جلوگیری از گسترش آتش‌سوزی می‌تواند حیاتی باشد. بیم دتکتور اعلام حریق یکی از پیشرفته‌ترین فناوری‌های ایمنی است که با استفاده از پرتوهای نوری، حتی کوچک‌ترین تغییرات ناشی از دود را تشخیص داده و هشدار حریق را فعال می‌کند. اما این دستگاه چگونه کار می‌کند؟ چه مزایا و محدودیت‌هایی دارد؟ و چرا برای فضاهای وسیع، گزینه‌ای ایده‌آل محسوب می‌شود؟ اگر به دنبال پاسخی جامع و راهکاری مطمئن برای ایمنی محیط خود هستید، تا پایان این مقاله با ما همراه باشید!
بیشتر بخوانید: NFPA-A چیست؟ – همه آن چیزی که باید بدانید
دتکتور بیم دودی چیست؟
دتکتور بیم دودی نوعی آشکارساز دود است که از یک پرتو نوری (معمولاً مادون‌قرمز) برای تشخیص دود در فضاهای بزرگ استفاده می‌کند. این دتکتورها برای مکان‌هایی با سقف بلند و باز که دتکتورهای نقطه‌ای معمولی کارایی ندارند، مناسب هستند.
اجزای اصلی دتکتور بیم دودی
بیشتر بخوانید: دتکتور گاز کاتالیک چیست؟ – معرفی 0 تا 100
- فرستنده (Transmitter):
- تولید پرتو نور (اغلب مادون‌قرمز) و ارسال آن به سمت گیرنده یا رفلکتور.
- گیرنده (Receiver):
- دریافت پرتو ارسالی و اندازه‌گیری شدت نور.
- رفلکتور (Reflector) – در مدلهای انعکاسی:
-
- بازتاب پرتو نور به سمت گیرنده.
- واحد کنترلی (Control Unit):
- تحلیل سیگنال‌های نوری و تشخیص وجود دود.
⚙️ انواع دتکتور بیم دودی:
- مدل فرستنده-گیرنده (End-to-End):
- بیشتر بخوانید: نحوه عیب یابی تجهیزات پیجینگ صنعتی
-
- دارای دو واحد جدا یک فرستنده و یک گیرنده
- مناسب برای فواصل طولانی تا 100 متر.
بیشتر بخوانید: سیستم پیجینگ کارخانه چیست؟ – بررسی (0 تا 100)
- مدل انعکاسی (Reflective):
-
- شامل یک واحد ترکیبی (فرستنده و گیرنده) و یک رفلکتور.
- مناسب برای فواصل تا 100 متر.
بیشتر بخوانید: 0 تا 100 سیستم پیجینگ صنعتی
نحوه عملکرد دتکتور بیم دودی
- ایجاد و ارسال پرتو:
فرستنده یک پرتو نوری مادون‌قرمز را به سمت گیرنده یا رفلکتور ارسال می‌کند.
- تشخیص کاهش شدت نور:
در حالت عادی، نور بدون مانع به گیرنده می‌رسد. وقتی دود در مسیر پرتو قرار گیرد، مقداری از نور جذب یا پراکنده می‌شود. - تحلیل و اعلام هشدار:
اگر میزان کاهش شدت نور از حد تعیین‌شده بیشتر شود، سیستم به وجود دود پی برده و هشدار حریق را فعال می‌کند.
بیشتر بخوانید: انواع دتکتور اعلام حریق + (بررسی انواع مختلف)
ویژگیهای دتکتور بیم دودی
- دامنه تشخیص وسیع: قابلیت پوشش تا 100 متر طول و عرض 15 متر.
- قابلیت تنظیم حساسیت: امکان تنظیم برای غلظت‌های مختلف دود.
- تاخیر در تشخیص: کاهش آلارم‌های کاذب ناشی از گرد و غبار یا نور مستقیم.
- نظارت بر خطا: تشخیص قطعی پرتو، آلودگی لنز یا اختلال در مسیر
بیشتر بخوانید: انواع دتکتور بر اساس منطقه تحت پوشش (بررسی کلی)
مزایای دتکتور بیم دودی
- مناسب برای فضاهای بزرگ:
- انبارها، سالن‌های ورزشی، فرودگاه‌ها، سوله‌های صنعتی و مکان‌هایی با ارتفاع زیاد (بالای 6 متر).
- نصب آسان و اقتصادی:
- کاهش تعداد دتکتورها و سیم‌کشی کمتر نسبت به دتکتورهای نقطه‌ای.
- کاهش خطای آلارم کاذب:
- مقاوم در برابر گرد و غبار و بخارهای خفیف.
- نگهداری آسان:
- دسترسی راحت‌تر برای تمیزکاری و کالیبراسیون نسبت به دتکتورهای سقفی.
بیشتر بخوانید: انواع دتکتور سیستم اعلام حریق بر اساس نوع
معایب و محدودیت‌های دتکتور بیم دودی
- حساس به انسداد مسیر:
- وجود موانع مانند ستون‌ها یا تجهیزات معلق ممکن است عملکرد را مختل کند.
- خطای محیطی:
- گرد و غبار، رطوبت بالا و نور شدید ممکن است باعث اختلال یا آلارم کاذب شوند.
- نیاز به تنظیم دقیق:
- تنظیم دقیق مسیر پرتو برای کاهش خطاهای تشخیصی ضروری است.
بیشتر بخوانید: عیب یابی سیستم اعلام حریق | راهنمای 0 تا 100 رفع خرابی سیستم اعلام حریق
مکان های مناسب برای نصب دتکتور بیم دودی
- سالن‌های بزرگ و باز: مانند ورزشگاه‌ها، انبارهای صنعتی.
- محیط‌های با ارتفاع زیاد: سوله‌ها، تالارها، مراکز خرید.
- سقف‌های شیب‌دار یا گنبدی: جایی که دتکتورهای معمولی کارایی ندارند.
نکات مهم در نصب دتکتور بیم دودی
- ارتفاع نصب:
- بهترین عملکرد در ارتفاع بین 6 تا 25 متر.
- فاصله بین دیوارها:
- فاصله افقی از دیوارها باید حداقل 0.5 متر باشد.
- عدم وجود موانع:
- مسیر پرتو باید بدون مانع و ثابت باشد.
- کالیبراسیون منظم:
- تنظیم و تست دستگاه برای جلوگیری از آلارم‌های اشتباه.
مقایسه دتکتور بیم دودی و دتکتور دودی نقطه‌ای:
| ویژگی | دتکتور بیم دودی | دتکتور دودی نقطه‌ای |
| پوشش فضا | مناسب برای فضاهای بزرگ و باز | محدود به فضاهای کوچک‌تر |
| هزینه نصب | کمتر به دلیل تعداد کمتر | بیشتر به دلیل نیاز به تعداد بالا |
| نگهداری | آسان‌تر (دسترسی راحت‌تر | سخت‌تر نصب در ارتفاع) |
| حساسیت به انسداد | زیاد نیاز به مسیر شفاف | کمتر (موضعی عمل می‌کند) |
| کاربردها | انبارها، سالن‌ها، مراکز خرید | اتاق‌های کوچک، دفاتر اداری |
دتکتور بیم دودی گزینه‌ای ایده‌آل برای نظارت بر آتش‌سوزی در فضاهای بزرگ و سقف‌های بلند است. این دستگاه با استفاده از پرتو نور مادون‌قرمز، وجود دود را تشخیص داده و هشدار حریق را فعال می‌کند. با نصب و نگهداری صحیح، می‌توان از عملکرد دقیق و ایمن آن اطمینان حاصل کرد
بیم دتکتور اعلام حریق نوعی آشکارساز دود نوری است که از پرتو نوری (معمولاً مادون‌قرمز یا لیزر) برای تشخیص دود در محیط‌های وسیع و با سقف‌های بلند استفاده می‌کند. این نوع دتکتور براساس اصل کاهش شدت نور (Light Obscuration Principle) عمل می‌کند و برای فضاهایی که دتکتورهای نقطه‌ای (Point Detectors) کارایی کافی ندارند، طراحی شده است.
بیشتر بخوانید: چراغ نشانگر اعلام حریق چیست؟ – معرفی 0 تا 100
مکانیزم عملکرد بیم دتکتور اعلام حریق
- ارسال پرتو (Beam Emission):
- فرستنده (Transmitter) یک پرتو نوری هماهنگ‌شده (Collimated Light Beam) در محدوده طیف مادون‌قرمز (850-950 نانومتر) یا لیزر مرئی به سمت گیرنده ارسال می‌کند.
- در مدلهای انعکاسی (Reflective) این پرتو به رفلکتور برخورد کرده و به گیرنده بازتاب می‌شود.
- گیرنده (Receiver) و تحلیل سیگنال:
- گیرنده با استفاده از یک سنسور فوتودیود (Photodiode) یا آشکارساز CCD، شدت نور دریافتی را اندازه‌گیری می‌کند.
- اگر مقدار نور کمتر از حد آستانه (Obscuration Threshold) شود، وجود دود تشخیص داده می‌شود.
- مدارهای الکترونیکی داخلی:
- مدار نوسان‌ساز (Oscillator Circuit): تولید و مدولاسیون پرتو نوری برای جلوگیری از تداخل نور محیطی.
- مدار تقویت‌کننده (Amplifier Circuit): تقویت سیگنال دریافتی از فوتودیود برای تحلیل دقیق.
- مبدل آنالوگ به دیجیتال (ADC): تبدیل سیگنال نور به داده دیجیتال برای پردازش توسط میکروکنترلر.
- مدار کالیبراسیون خودکار (Auto-Alignment Circuit): تنظیم خودکار مسیر پرتو و تصحیح خطاهای محیطی.
بیشتر بخوانید: سیستم پیجینگ چیست؟ – بررسی 0 تا 100 اینکه چرا به سیستم پیجینگ نیاز داریم؟
انواع بیم دتکتور از نظر ساختار
- بیم دتکتور فرستنده-گیرنده (End-to-End Beam Detector):
- دارای دو واحد مجزا: یک فرستنده (Tx) و یک گیرنده (Rx).
- پوشش فواصل تا 100 متر.
- کاربرد: فضاهای با طول زیاد مانند انبارهای صنعتی، سالن‌های تولید.
- بیم دتکتور انعکاسی (Reflective Beam Detector):
- فرستنده و گیرنده در یک واحد قرار دارند و نور به یک رفلکتور بازتاب داده می‌شود.
- پوشش فواصل تا 50 متر با رفلکتور چندتایی تا 100 متر.
- کاربرد: نصب آسان‌تر و مناسب برای مکان‌های با موانع کمتر.
- بیم دتکتور لیزری (Laser Beam Detector):
- از لیزر همدوس با طول موج دقیق استفاده می‌کند که حساسیت و دقت بالاتری دارد.
- قابلیت تشخیص دود در مراحل بسیار اولیه (Early Warning).
- کاربرد: محیط‌های فوق‌العاده حساس مانند اتاق سرور و مراکز داده.
بیشتر بخوانید: سیستم پیجینگ اداری چیست؟ – معرفی 0 تا 100
مشخصات فنی بیم دتکتورهای پیشرفته
| ویژگی | مقدار معمولی یا مشخصات |
| برد تشخیص | 10 تا 100 متر |
| حساسیت (Obscuration) | 2% تا 70% |
| زمان پاسخ (Response Time) | 3 تا 10 ثانیه |
| ولتاژ کاری (Operating Voltage) | 24V DC یا 230V AC |
| مصرف توان | 5 تا 10 وات |
| دما و رطوبت کاری | -30°C تا +55°C / 0-95% RH |
| خروجی آلارم | رله NO/NC، پروتکل‌های آنالوگ آدرس‌پذیر |
| کالیبراسیون خودکار | دارد (Auto-Alignment) |
تأییدیه‌ها و استانداردهای بین‌المللی:
بیم دتکتورهای اعلام حریق باید مطابق با استانداردهای بین‌المللی ایمنی و عملکرد باشند:
- EN 54-12: استاندارد اروپایی برای دتکتورهای بیم دودی.
- UL 268: استاندارد آمریکایی برای دتکتورهای دود.
- NFPA 72: کد ملی اعلام حریق آمریکا.
- VdS: استاندارد ایمنی آلمان.
- LPCB: تأییدیه مرکز تأیید ایمنی انگلیس.
- CE Marking: تطابق با الزامات اتحادیه اروپا
نصب و راه‌اندازی بیم دتکتور:
- ارتفاع نصب:
- 6 تا 25 متر مطابق NFPA و EN 54-12
- فاصله بین بیم‌ها:
- فاصله بین بیم دتکتورها یا از دیوارهای جانبی: 0.5 متر.
- حداکثر فاصله افقی پوشش: 15 متر.
- زاویه نصب:
- زاویه ±0.5 درجه دقت در هم‌راستایی پرتو ضروری است.
- کالیبراسیون:
- کالیبراسیون دستی یا Auto-Alignment برای تنظیم خودکار مسیر.
ویژگیهای پیشرفته بیم دتکتورهای مدرن:
- Auto-Alignment: تنظیم خودکار برای جبران تغییرات مکانیکی.
- Dust Compensation: جبران آلودگی لنز برای کاهش آلارم کاذب.
- Remote Testing: امکان تست و مانیتورینگ از راه دور.
- Multi-Criteria Detection: ترکیب تشخیص دود و تشخیص حرارت.
عیب‌یابی بیم دتکتور:
- آلارم کاذب:
- بررسی وجود گردوغبار روی لنز یا رفلکتور.
- اطمینان از عدم تابش مستقیم نور خورشید.
- قطع ارتباط:
- بررسی اتصالات الکتریکی و کالیبراسیون مجدد.
- کاهش حساسیت:
- تمیزکاری لنزها و بررسی مسیر پرتو برای موانع احتمالی.
بیشتر بخوانید: راهنمای جامع ارزیابی ریسک خطر سیستم اعلام حریق استاندارد
کاربردهای بیم دتکتور اعلام حریق
- سالن‌های صنعتی و تولیدی با ارتفاع بالا.
- انبارهای بزرگ و سردخانه‌ها.
- فرودگاه‌ها و ایستگاه‌های قطار.
- موزه‌ها و بناهای تاریخی.
- تالارها و مراکز خرید.
نتیجه گیری
بیم دتکتور اعلام حریق، یک راهکار پیشرفته برای تشخیص سریع دود در محیط‌های بزرگ و مرتفع است. این دستگاه با استفاده از پرتوهای نوری مادون‌قرمز یا لیزری، حتی کوچک‌ترین تغییرات ناشی از دود را شناسایی کرده و از بروز خسارات جبران‌ناپذیر جلوگیری می‌کند. اگر به دنبال سیستمی دقیق، کم‌هزینه و با نصب آسان برای ایمنی ساختمان‌های صنعتی، انبارها، سوله‌ها و فضاهای باز هستید، همین حالا برای مشاوره و خرید بیم دتکتورهای پیشرفته از اسپین الکتریک اقدام کنید! 🔥🚨 مشاهده محصولات
