بررسی جامع بیم دتکتورها بر اساس استاندارد ISO 7240-12
سازمان بین‌المللی استانداردسازی (ISO) یک نهاد مستقل و غیردولتی است که استانداردهای بین‌المللی را برای تضمین کیفیت، ایمنی و کارایی در صنایع مختلف تدوین می‌کند. استانداردهای ISO در سطح جهانی پذیرفته شده و به بهبود عملکرد سیستم‌های مختلف، از جمله سیستم‌های اعلام حریق، کمک می‌کنند. یکی از مهم‌ترین استانداردهای مرتبط با اعلام حریق، ISO 7240-12 است که به بیم دتکتورهای دودی اختصاص دارد. این استاندارد دستورالعمل‌های دقیقی را برای طراحی، عملکرد، نصب و آزمون این تجهیزات ارائه می‌دهد تا عملکرد صحیح و دقت بالای آنها تضمین شود.
بیم دتکتورها تجهیزاتی هستند که با استفاده از پرتو نوری مادون قرمز یا لیزری کاهش شفافیت هوا ناشی از دود را تشخیص می‌دهند. این دتکتورها به‌طور کلی در دو نوع اصلی طبقه‌بندی می‌شوند
بیشتر بخوانید: آشنایی با بیم دتکتورها و نحوه عملکرد آنها طبق استاندارد NFPA 72
بیم دتکتور نوع فرستنده گیرنده جدا
(Projected Beam Smoke Detector)
در این نوع، فرستنده و گیرنده در دو نقطه جداگانه قرار دارند و پرتو نوری از فرستنده به گیرنده ارسال می‌شود. در صورت کاهش شدت نور به دلیل وجود دود، آلارم فعال می‌شود.
بیشتر بخوانید: استاندارد EN 54-12 | نحوه عملکرد، نصب و نگهداری بیم دتکتورها
بیم دتکتور نوع انعکاسی
(Reflective Beam Smoke Detector)
در این مدل، فرستنده و گیرنده در یک واحد قرار دارند و یک بازتابنده در سمت مقابل نصب می‌شود. پرتو پس از برخورد به بازتابنده، به گیرنده بازمی‌گردد و کاهش شدت آن نشانه وجود دود است.
بیشتر بخوانید: بررسی جامع بیم دتکتورها بر اساس استاندارد UL 268
الزامات بیم دتکتورها در استاندارد ISO 7240-12
استاندارد ISO 7240-12 دستورالعمل‌هایی برای طراحی، نصب، آزمایش و نگهداری بیم دتکتورها ارائه می‌دهد. برخی از مهم‌ترین الزامات این استاندارد عبارت‌اند از:
- معیارهای عملکردی
- بیم دتکتورها باید توانایی تشخیص تغییرات شفافیت هوا را با دقت بالا داشته باشند.
- محدوده تشخیص بیم دتکتورها باید بین 10 تا 100 متر باشد.
- حساسیت دستگاه باید قابل تنظیم بوده و نسبت به تغییرات غیرعادی محیطی مقاوم باشد.
بیشتر بخوانید: بیم دتکتور در استاندارد ISO 7240-12
- شرایط محیطی و محدودیت‌ها
- بیم دتکتورها نباید تحت تأثیر نور مستقیم خورشید، گرد و غبار، رطوبت بالا یا تغییرات دمایی شدید قرار گیرند.
- در محیط‌هایی که دود به‌صورت یکنواخت منتشر نمی‌شود یا در نزدیکی سقف باقی نمی‌ماند، کارایی بیم دتکتورها کاهش می‌یابد.
- در مناطقی که دارای لرزش زیاد یا جریان هوا شدید هستند، نیاز به کالیبراسیون و بررسی‌های مکرر وجود دارد.
- الزامات نصب
- بیم دتکتورها باید در فضاهای بزرگ مانند انبارها، سالن‌های تولید، آشیانه‌های هواپیما، فرودگاه‌ها و مراکز خرید نصب شوند.
- ارتفاع نصب باید متناسب با ارتفاع سقف باشد و معمولاً در محدوده 4 تا 25 متر قرار گیرد.
- در صورت وجود مانع در مسیر پرتو نوری، باید از چندین بیم دتکتور به‌صورت مکمل استفاده شود.
- فاصله بین بیم دتکتورها و دیوارها باید حداقل 0.5 متر باشد.
بیشتر بخوانید: راهنمای طراحی سیستم های تشخیص شعله بر اساس استاندارد NFPA 72
- الزامات نگهداری و آزمون‌های دوره‌ای
- بیم دتکتورها باید به‌صورت دوره‌ای آزمایش و کالیبره شوند تا عملکرد صحیح آنها تضمین شود.
- گرد و غبار و آلودگی‌های محیطی باید به‌طور منظم از سطح فرستنده، گیرنده و بازتابنده پاک شوند.
- زاویه و تنظیمات نوری باید بررسی شده و در صورت لزوم، مجدداً تنظیم شوند.
- دتکتورها باید دارای سیستم خودآزمایی (Self-Testing) و قابلیت تشخیص خرابی (Fault Detection) باشند.
روش‌های آزمون بیم دتکتورها بر اساس ISO 7240-12
ISO 7240-12 شامل مجموعه‌ای از آزمون‌های عملکردی و محیطی است که دقت و قابلیت اطمینان بیم دتکتورها را تأیید می‌کند. برخی از این آزمون‌ها عبارت‌اند از:
- آزمون حساسیت به دود: بررسی میزان کاهش نور لازم برای فعال شدن هشدار.
- آزمون محیطی: بررسی عملکرد دستگاه در دمای بالا، دمای پایین، رطوبت زیاد و شرایط گرد و غبار.
- آزمون تأخیر هشدار: بررسی مدت‌زمان لازم برای فعال شدن هشدار جهت کاهش هشدارهای کاذب.
- آزمون مقاومت در برابر نور خارجی: ارزیابی تأثیر منابع نوری خارجی مانند نور خورشید بر عملکرد دتکتور.
- آزمون لرزش و ضربه: بررسی مقاومت بیم دتکتور در برابر لرزش‌های مکانیکی و ضربات احتمالی.
بیشتر بخوانید: انواع کاربرد حسگر شعله در استاندارد NFPA
مقاومت در برابر عوامل مزاحم و هشدارهای کاذب
بیم دتکتورها باید دارای فیلترهای نوری و الگوریتم‌های پردازش هوشمند باشند تا در برابر عوامل مزاحم مقاوم باشند. مهم‌ترین عوامل مزاحم که بیم دتکتورها باید در برابر آنها ایمن باشند عبارت‌اند از:
- نور مستقیم خورشید یا نورهای مصنوعی قوی.
- گرد و غبار، دودهای غیرحریق (مانند دود اگزوز ماشین‌آلات صنعتی).
- حرکت اشیاء در مسیر بیم دتکتور (مانند پرندگان یا وسایل متحرک در انبارها).
بیشتر بخوانید: دتکتور تشخیص آتش مبتنی بر انرژی تابشی در استاندارد NFPA72
نتیجه‌گیری
با توجه به اهمیت استاندارد ISO 7240-12 در بهبود عملکرد بیم دتکتورها و تأثیر آن بر ایمنی ساختمان‌ها، رعایت الزامات این استاندارد در طراحی، نصب و نگهداری تجهیزات اعلام حریق ضروری است. برای اطمینان از عملکرد صحیح بیم دتکتورها و جلوگیری از هشدارهای کاذب، انتخاب تجهیزات با کیفیت و توجه به جزئیات استانداردها بسیار مهم است. برای دریافت مشاوره و خرید تجهیزات اعلام حریق استاندارد و مطمئن، به سایت اسپین الکتریک مراجعه کرده و از محصولات و خدمات تخصصی ما بهره‌مند شوید. برای اطلاعات بیشتر و ثبت سفارش، به وب‌سایت ما سر بزنید!
بیشتر بخوانید: دتکتور گاز کاتالیستی چیست؟ – بررسی 0 تا 100
سوالات متداول
بیم دتکتور چیست و چگونه عمل می‌کند؟
بیم دتکتور یک دستگاه اعلام حریق است که با استفاده از پرتو نوری مادون قرمز یا لیزری، کاهش شفافیت هوا ناشی از دود را تشخیص می‌دهد. این دتکتورها معمولاً در دو نوع فرستنده‌گیرنده جدا (Projected Beam) و نوع انعکاسی (Reflective Beam) موجود هستند که در هر دو حالت، کاهش شدت نور به دلیل وجود دود باعث فعال شدن آلارم می‌شود.
بیشتر بخوانید: دتکتور گاز مادون قرمز چیست؟
استاندارد ISO 7240-12 چه الزامات مهمی برای بیم دتکتورها دارد؟
این استاندارد الزامات دقیق برای طراحی، نصب و نگهداری بیم دتکتورها ارائه می‌دهد. برخی از این الزامات شامل توانایی تشخیص دقیق تغییرات شفافیت هوا، نصب در ارتفاع‌های مختلف، مقاوم بودن در برابر نور مستقیم خورشید و گرد و غبار، و نیاز به کالیبراسیون و آزمایش‌های دوره‌ای است.
بیشتر بخوانید: دتکتور گاز اولتراسونیک چیست؟
چه عواملی ممکن است باعث هشدار کاذب در بیم دتکتورها شوند؟
عوامل مزاحم مانند نور مستقیم خورشید، گرد و غبار، دودهای غیرحریق (مانند دود اگزوز ماشین‌آلات) و حرکت اشیاء در مسیر پرتو نوری بیم دتکتورها می‌توانند باعث فعال شدن هشدارهای کاذب شوند. برای کاهش این مشکل، استفاده از فیلترهای نوری و الگوریتم‌های پردازش هوشمند توصیه می‌شود.
